BLOGS geschreven voor ZINGmagazine in 2021

CHEMIE  

Elke koordirigent bouwt in de loop der jaren eigen ‘vak’jargon op, uitspraken die bij repetities en concerten helpen om een koor op zijn plek te krijgen en te houden. Ongetwijfeld zijn er collega’s die echte vaktaal bezigen, bij mij komen er echter vaak uitspraken uit mijn mond… Dan denk ik zelf: ‘hoe kóm ik er op’. Maar ze werken en sommige worden lijfspreuken. Mijn zangers leer ik de klank vooral voor in de mond te houden, het is energiezuinig en ze zijn altijd goed te verstaan (met dank aan mijn fantastische zangdocente Caroline Stam). Maar hoe hou je ze daar, ze zakken altijd weer in dat lijf. ‘Spuug het uit’ was altijd duidelijk. ‘Als je er al bent, hoef je er niet meer naar toe’ riep ik eens in een filosofische bui. Dat heeft me een Delfsblauw tegeltje opgeleverd. Later kwam daar per ongeluk bij:  ‘Als je er niet naar toe gaat, hoef je er ook niet vandaan te komen.’ Mijn allerbelangrijkste slogan is echter: ‘Het klinkt wel mooi, maar het ‘hep’ niks. Bij elk koor ben ik altijd op zoek naar de chemie, tussen de stemgroepen, de koorleden onderling en natuurlijk tussen koor en publiek. Chemie ontstaat als je zangers weten wat ze zingen, als ze weten hoe de componist met zijn muziek de tekst versterkt. Ik klei net zolang door tot het wat ‘hep’: ‘Vertel ze echt het verhaal met je hart en raak ze!’ Dan knettert de energie. Het levert kippenvel op en volle zalen.

Ooit belde een dame: kan ik bij jou een paar zanglessen halen, mijn man wordt 65, ik wil hem verrassen. Natuurlijk… daar kwam ze, ze ging er helemaal voor staan. Ik had de gitaar klaar om haar te begeleiden. Nee joh, zegt ze, ik doe het wel met YouTube…. Zet dat maar aan. Het intro begon, daar kwam de zang…. ze deed vol overgave haar mond open… en begon te playbacken! Het allerlaatste wat ik verwachtte. Ik stikte van de lach, maar bleef heel stoïcijns. Ze is drie keer geweest op eigen verzoek. En weet je, ze zong niet, maar het had wel wat! Wat een chemie!

BABBELWOORDJES 

Vanaf nummer 1 ben ik fan van ZINGmagazine en vanaf nummer 12 van volhouder Gilles, de uitgever. Ik heb ze alle 100 nog, alle 100 goed, unieke bewaarexemplaren. Begin 2008 viel ZINGmagazine weer op de mat. Wat zou het leuk zijn om daar voor te werken. Dan lees ik het voorwoord van hoofdredactrice Martje Lammers: collega gezocht! Hoe kan het. Officieel gesolliciteerd in het NIK-gebouw aan de Plompetorengracht in Utrecht. Dat ik vele info’s en clubbladen volschreef en belangrijke brieven voor verenigingen uit mijn mouw schudde, was wel aardig, maar sja, geen opleiding. Twee goede journalisten in de familie? Nou en? Martje zag echter een berg enthousiasme, dus ik mocht redactie’medewerker’ worden. Nee, doe haar maar niet in de redactie. Ik was al lang blij, mijn wens vervuld. Ik kreeg de Agenda en de rubriek Koorbusiness: vragen van lezers, ontfutsel maar een antwoord aan een deskundige. Het was een hele kunst. Ik schreef één keer bijna geschiedenis: Koorbusiness over auteursrechten en copyright, oei, zeer glad ijs. Elke ‘deskundige’ dacht er het zijne van, de mailbox stroomde over. Martje bedaarde de storm en hield mij uit de wind, kundig, positief en zachtaardig als ze was. Haar collega Claar was de pittige, redigeerde streng: géén babbelwoordjes Monique! Strak! De afgelopen dertien jaar bestonden vooral uit lijstjes en overzichten: alle Agenda’s (nu in 2025 bijna 100!), geen enkele uitgezonderd, vele specials zoals Highlights Nieuwe Seizoen, Zangvakanties, Kerstconcerten. Verder ben ik verslaafd aan Matthäus en Johannes Passies spotten, want sinds 2015 maak ik de Passiebarometer. Dat was zwaar afkicken toen corona roet in het eten gooide. 

Nummer 100, wat geweldig! Gefeliciteerd geweldige hoofdredacteuren Martje (helaas overleden), Claar, Dolf en nu sinds 2014 Oswin. Ook gefeliciteerd aan mijn fantastische hoofdredactiecollega’s Elke en Mariëtte (beiden sinds 2010) en overige medewerkers. Wat een talentvolle volhouders. De meeste bewondering heb ik echter voor diehard Gilles, de uitgever, die nooit opgeeft! Een papieren blad over zingen volhouden is echt niet makkelijk in het digitale (en nu even corona-) tijdperk. Kanjer! Wat zeg je? Toch weer babbelwoordjes ontdekt? Die zullen altijd blijven, want dat ‘hep’ wat, iets met chemie. En redactie’medewerker’?
Ik zou niet anders willen, ben dol op lijstjes en overzichten.

HEAVEN

In 2008 was mijn ZangZaak in opbouw, ik kluste bij achter de kassa van de super. Bliep… Hé Monique, ik heb een boerderij in Frankrijk gekocht, kun je daar een zangweek geven?... bliep… uh, wát? ...bliep …nu geen tijd, kom wel een bakkie doen….bliep. Zo organiseerde ik ineens zangweken, in Frankrijk, later ook in Duitsland en Engeland, soms zelfs twee in één zomer. Ze waren alle 14 gaaaaf! Wat is er zo leuk aan? Want na een week zangjuf, dirigente, reisleidster en animatieteam tegelijk te zijn, ben je voldaan maar volledig gesloopt. In Engeland doe ik het ook nog in het Engels, omdat er ook Engelsen inschuiven. Na de eerste Engelse keer kon ik niet eens meer praten, zo moe. Ik zat na afloop in één of ander café een paar uur voor me uit te staren met alleen een pot thee.

Zingend op vakantie, dat doet iets met deelnemers. Ze gaan open, geven het beste van zichzelf en zijn tegelijk heel kwetsbaar. In de eerste zangweek vloeiden er regelmatig tranen, er werden levensverhalen, problemen, pijn en vreugde gedeeld. Ik was onder de indruk, dat had ik niet verwacht. Ik realiseerde me wel meteen dat het belangrijk is om mijn zangers veiligheid te bieden, alles wat ze delen blijft bij mij. Wat een mooi aspect van zangvakanties.

Zo’n zangweek geeft ook schik en talrijke anekdotes. Graag hang ik repertoire op aan een thema, doorgevoerd in animatie en uitstapjes. Film & musical was een leuke. We zongen Gabriellas Sang en Fly away uit As it is in Heaven en we keken de film, compleet met popcorn. Film, dus we bezochten in Engeland het Harry Potter kasteel in Alnwick (spreek uit Ènnik, wonderlijk). Voordat ik er erg in had, lagen mijn zangers zingend languit op het grasveld gevlochten hoofd-op-buik zoals in de film. Al gauw stonden mensen om ons heen te kijken en te filmen. Ineens vroeg een meisje: Please, may I join in? Tuurlijk! En zo doken vreemden spontaan in de gevlochten massa, wat een verbroedering. Blijkbaar gaan zangers zo open, dat het aanstekelijk is! Weer die chemie! It was ‘As it is in Heaven’.

MUZIEKAGOOG

Wàt? Een muziekagoog*? Al ruim veertig jaar ben ik als dirigent gefascineerd: wat gebeurt er in je brein als je zingt en musiceert? Waarom doet dat een mens zoveel? Hoe werkt dat? In de coronatijd kwam er zoveel ruimte, dat ik er eindelijk iets mee doe. Ik volg de opleiding muziekagogie bij Artiance in Alkmaar, met een werkplek, het woon- en zorgcentrum bij mij om de hoek. Zingen met dementerenden doe ik al veel langer. Als de bewoners schik hadden, dacht ik: en nu dan, er moet toch meer mee kunnen? Inmiddels ontdek ik wat er na  ‘gezellig zingen’ komt. Zie je wel dat er meer is!

Uit de praktijk:

Ik heb schik met een cliënt, ze heeft de pop op schoot en zegt opgetogen: ze heeft haar eerste tandje. Dus we zingen kinderliedjes voor de pop afgewisseld met een liedje voor mevrouw zelf. Want ik blijf mijn cliënten graag als volwassenen benaderen. Opeens staat de pedicure voor onze neus. Die heeft er een zwaar hoofd in, mevr stribbelt altijd tegen, vaak lukt het niet de voeten van mevrouw te verzorgen, want het doet pijn. Mevrouw geeft inderdaad te kennen: er kom niets van in! Ik vraag de pedicure: zullen we het samen proberen? Ik zing nog een liedje met mevrouw, ze zingt meteen mee. Die verbinding gebruik ik: mag ik uw schoen en kous uit doen? Mevrouw: ‘Jij wel, zij niet. En die kruk van haar (pedicure) is veel te hoog (klopte)’. Ik: ‘U mag mijn kruk, die is een stuk lager’. We zingen nog een liedje en ze laat toe dat ik haar been op de kruk leg. Samen met een begeleidster, die alles uitlegt, en met de afleiding van het zingen lukt het om de ene voet te doen. Er is nog een voet.... zonder er veel aandacht aan te schenken, trek ik haar tweede schoen en kous uit. Het ritueel herhaalt zich. De pedicure werkt snel en levert topwerk. En zo is iedereen blij, mevr met heerlijk verzorgde voeten, de pedicure dat het lukte en ik dat muziekagogie zo mooi kan werken! De volgende pedicureafspraak staat in mijn agenda!

* een muziektherapeut werkt aan het ‘zieke’ deel van mensen die daarmee beter kunnen worden, een muziekagoog werkt met het gezonde deel van mensen die een blijvende beperking hebben